Wnioski i propozycje z XVIII Konferencji IPB I PIIB

Wnioski i propozycje z XVIII Konferencji IPB I PIIB

pt. Kierunki usprawnień w projektowaniu i realizacji inwestycji budowlanych

 

1. Uporządkowanie sfery prawnej w zakresie planowania przestrzennego, budownictwa, ochrony środowiska w kierunku prostych i jednoznacznych procedur i przepisów; umożliwienie wprowadzenia, na etapie prac przygotowawczych, systemu  jednoczesnych uzgodnień z jednostkami uzgadniającymi, w tym z ochroną środowiska.
2. Uporządkowanie i uproszczenie procesu decyzyjnego związanego z realizacją projektów inwestycyjnych – z wyznaczeniem jednej z instytucji uczestniczących w procesie (w inwestycjach drogowych – zarządcy drogi) uprawnionej do podejmowania decyzji w przypadku rozbieżnych uzgodnień i warunków technicznych. ( np. starosta lub wojewoda).
3. Wzmocnienie uprawnień Urzędu Zamówień Publicznych w zakresie uznawania kryteriów oceny ofert i oferentów uwzględniający ich rzeczywisty potencjał kadrowy i sprzętowy oraz doświadczenia w realizacji analogicznych projektów (inwestycji).
4. Włączenie do procesu legislacyjnego dotyczącego problematyki budownictwa przedstawicieli środowiska inżynierskiego, w celu doprowadzenia do spójności prawa budowlanego z metodologią i procedurami projektowania i realizacji inwestycji budowlanych.
5. Uwzględnienie w przepisach prawnych i finansowych równości polskich podmiotów gospodarczych z zagranicznymi. Określane obecnie w specyfikacjach istotnych warunków zamówienia wymagania, dotyczące okresu doświadczeń w realizacji podobnych inwestycji, warunków gwarancji i ubezpieczenia, wykluczają firmy polskie z uczestnictwa w przetargach.
6. Wykorzystania możliwości inwestycyjnych partnerstwa publiczno – prywatnego – poprzez jednoznaczne wskazanie samorządom doboru zadań inwestycyjnych, partnerów finansujących, warunków decydujących o możliwości zawierania umów, gwarantujących równe korzyści stron oraz uwzględnienia wymagań rozporządzenia Ministra Gospodarki (Dz. U. z 2015 r., poz. 284).
7. Procedury przygotowania inwestycji infrastrukturalnych są coraz bardziej skomplikowane, pracochłonne i czasochłonne mimo ustaw specjalnych. Niezbędne jest uproszczenie procedur administracyjnych i wprowadzenie elementów dyscyplinujących decydentów zamawiających i uzgadniających w zakresie  odpowiedzialności za termin i efekt realizacji przedsięwzięć. Zasadne jest aby te problemy były podjęte w opracowywanym projekcie nowelizacji ustawy o strategicznych inwestycjach celu publicznego.
8. W inwestycjach infrastrukturalnych finansowanych, ze środków publicznych lub przy udziale funduszy UE, stosowanie procedury „zaprojektuj i buduj” jest rozwiązaniem nie gwarantującym optymalizacji realizacji przedsięwzięcia. Przede wszystkim stawia pod znakiem zapytania prawidłowy proces przygotowania inwestycji. Inwestor powinien być zobowiązany do stosowania systemu kontroli realizacji budowy w oparciu o program funkcjonalno użytkowy.
9. Wzmocnienie roli projektanta jako głównego reprezentanta inwestora; rzeczywistego twórcy koncepcji planowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego. Powierzanie projektantowi zadań o charakterze pomocniczym jest stratą potencjału intelektualnego osób, przygotowanych do realizowania podstawowych zadań merytorycznych.
10. Należy bezzwłocznie doprowadzić do kompatybilności metodologii stosowanej w projektowaniu z techniką przygotowania materiałów niezbędnych przy podejmowaniu decyzji o lokalizacji  i strukturze, szczególnie obiektów infrastrukturalnych. Organizacja obsługi geodezyjnej i jednostek uzgadniających dokumentację w tym związanych z ochroną środowiska, wymaga zasadniczej modernizacji.
    1. Niezbędna jest reforma polityki przestrzennej i zasad gospodarki przestrzennej w Polsce. Władze centralne, samorządy wojewódzkie i gminne musza być świadome odpowiedzialności za dobro wspólne, którym jest stan zagospodarowania przestrzeni. Powinny mieć zdefiniowane  zadania i kompetencje, uwzględniające hierarchie ważności podejmowanych decyzji.
    2. Szczególne znaczenie ma brak aktywności władz centralnych w kształtowaniu polityki przestrzennej kraju. Konieczne jest ścisłe określenie samorządom terytorialnym zasad gospodarowania przestrzenią, dotyczących zwartości zabudowy miast, obowiązujących i egzekwowanych standardów zagospodarowania terenu.
    3. Konsekwencja powyższego, samorządy województw i gmin nie są świadome jak prowadzić aktywną politykę przestrzenną, mimo, że obowiązek taki nakłada na nie ustawa.
    4. Planowanie przestrzenne na poziomie gminy ma fundamentalne znaczenie. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 roku wymaga zreformowania w kierunku zobowiązania gmin, aby studium uwarunkowań oraz plan miejscowy  były uzasadniane realnymi potrzebami programowymi i uwzględniały możliwości ekonomiczne gmin.
    5. Samorząd wymaga silnego wsparcia, wiążącymi regulacjami prawa, aby móc opanować patologie przestrzenne, w tym „rozlewanie się” zabudowy, realizowane pod naciskiem lokalnych grup interesu oraz inwestorów. Lokalni włodarze bez konkretnego prawnego umocowania, nie maja podstaw aby odmawiać prawa do realizowania budów, swoim wyborcom. Wadliwy model ustawodawczy stworzyli politycy oraz posłowie i tylko władze centralne mogą go skorygować.
    6. Zyski z renty gruntowej i planistycznej, powstające  przy zmianach użytkowania terenu, powinny być prawnie zagwarantowane dla gmin. Praktyka występująca obecnie w kraju oznacza   upaństwowienie strat i sprywatyzowanie zysków z tego tytułu, przypadających w udziale spekulującym deweloperom.
    7. Należy wdrożyć metody pozwalające na świadomą ocenę studium uwarunkowań i projektów planów miejscowych przez społeczność lokalną, dla zapewnienia jej  realnego udziału w konsultacjach decyzji samorządowych władz lokalnych. Społeczeństwo w aktualnym warunkach nie jest świadome kiedy i w jakich przypadkach ponosi koszty wadliwych decyzji, zbyt często podejmowanych pod naciskiem politycznym lub spekulacyjnym. Szczególne znaczenie mają tu konsekwencje rozproszonej zabudowy.

6. Ustawa o zamówieniach publicznych nie wymusza powiązania wykorzystania potencjału zagranicznego, wykazywanego w ofertach z jego użyciem w realizacji przedmiotu zamówienia

 

Uwagi szczegółowe związane z regulacjami zawartymi w ustawie o zamówieniach publicznych i planowanymi w projekcie Kodeksu Urbanistyczno Budowlanego.

1. W pracach nad obydwoma aktami prawnymi proponuje się skorzystanie z zaleceń zawartych w:  Dezyderacie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej Sejmu RP z dnia 28 listopada 1998 r w sprawie ustawowego określenia zasad przygotowania i organizacji inwestycji budowlanych realizowanych ze środków publicznych oraz projekcie celowym Politechniki Warszawskiej pt Krajowy system zarządzania budowlanymi przedsięwzięciami inwestycyjnymi, finansowanymi z udziałem środków publicznych i pomocowych Unii Europejskiej.

2. Inwestycje celu publicznego powinny być poprzedzane obligatoryjną procedurą wykonania prac przygotowawczych, studiów i analiz przedprojektowych, obejmujących:

• Programowanie inwestycji w zakresie: celowości podjęcia, przewidywanych efektów, źródeł finansowania, czasu użytkowania, wskazania procedury przetargowej gwarantującej wybór realizatorów, proponujących rozwiązania o najlepszym stosunku jakości do ceny.
• Projekt koncepcyjny, uwzględniający szacunkowe koszty przedsięwzięcia,
• Studium wykonalności
• Koncepcje zarządzania przygotowaniem i realizacją przedsięwzięcia.

1. Prace projektowe dla obiektów celu publicznego charakteryzują się wysokim stopniem złożoności i brakiem możliwości precyzyjnego przewidzenia warunków realizacji. Okoliczności te wskazują na potrzebę odstąpienia od przetargów nieograniczonych i ryczałtowej formy zapłaty. Niezbędne jest dopuszczenie w określonych granicach, do rozszerzenia zakresu umów o prawdopodobną potrzebę zamówień dodatkowych, uzupełniających i zamiennych, w takcie budowy i po jej zakończeniu (np. instrukcje obsługi). Należy brać pod uwagę, że zakres ryzyka zmian i uzupełnień, przy realizacji tradycyjnej, jest znacząco mniejszy w stosunku do trybu „projektuj i buduj”.
2. W zamówieniach w trybie „projektuj i buduj” należy stosować zasady wyboru oferty najkorzystniejszej w procedurze konkursu ograniczonego lub przetargu z prekwalifikacją, tj. oceną ofert zawierających wstępną koncepcję projektową przedmiotu zamówienia. Koncepcje te musza być opracowywane odpłatnie, z prawem do wykorzystywania tych elementów każdej z nich, które będą uznane za przydatne w rozwiązaniu docelowym przedsięwzięcia.
3. W celu zagwarantowania możliwości rozstrzygania przetargów z uwzględnieniem kryteriów pozacenowych, komisje przetargowe musza dysponować głosami osób merytorycznie przygotowanych do ocen niewymiernych. Powinny być wskazane organizacje uprawnione do udziału w rozstrzygnięciach przetargowych.
4. Inwestorzy przedsięwzięć publicznych, po zakończeniu budowy, powinni zostać zobowiązani do przekazania publicznej informacji  zawierającej dane o przebiegu realizacji zamówienia.
5. Opracowania związane z planowaniem i zagospodarowaniem przestrzennym – jako prace ciągłe, powinny być wyłączone spod  rygorów zamówień publicznych, być realizowane przez wyspecjalizowane jednostki urbanistyczne. (indywidualne rozwiązania krajowe dopuszczone są do stosowania w dyrektywie 2014/24/WE)
6. Zasady przygotowania i organizacji inwestycji budowlanych realizowanych ze środków publicznych powinny być ustanowione stosownym rozporządzeniem ministerialnym (zawartość merytoryczna zgodna z Dezyderatem Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej Sejmu RP z 1998 r.).
7. Inwestorzy przedsięwzięć celu publicznego powinni być zobligowani do uzyskania opinii geotechnicznej (nie należy mylić z opinią geologiczną), węzłowej dla prawidłowego posadowienia obiektów budowlanych.
8. Szczegółowy wykaz obiektów wymagających uzyskania specjalistycznej opinii ze względu na zagrożenie dla użytkowników  powinien stanowić przedmiot specjalnego rozporządzenia ministerialnego, wskazującego również jednostki uprawnione do ich wydania.
9. Należy podjąć ze szczebla centralnego inicjatywy związane z implementacją technologii Modelowania informacji o projektowanym przedsięwzięciu budowlanym, znanej po angielską nazwą Building Information Modeling (BIM), której walory optymalizujące procesy realizacyjne i koszty są bezsporne. Polskie jednostki projektowania nie są materialnie przygotowane do wprowadzenia stosownej innowacji w stosowanej metodologii projektowania i wymagają systemowej pomocy, ustanowionej przez krajową władzę wykonawczą.

Nie podjęto dyskusji nt dotychczas publikowanych dokumentów, będących owocem prac nad Kodeksem Urbanistyczno-budowlanym. Przyczyną jej zaniechania, jest negatywna ocena zbyt wielu propozycji w nich zawartych i z uwagi na brak uwzględnienia w nich uwag pochodzących z konsultacji społecznych. Aktualne propozycje prowadzą do utrudnień w realizacji procesów budowlanych i wiele zbędnych zmian do prawidłowo działających elementów obowiązującego Prawa Budowlanego.

Podstawowe zastrzeżenia do ostatniej wersji Kodeksu z dn 25.02.2015 to brak propozycji dotyczących:

• całego procesu inwestycyjno-budowlanego,
• przygotowania i realizacji inwestycji publicznych o charakterze liniowym,
• określenia wszystkich obowiązków inwestora budowlanych przedsięwzięć publicznych
• problematyki kosztów i efektywności
• zaleceń związanych z procedurą uzyskiwania opinii, uzgodnień,
• programowania inwestycji, w szczególności w inwestycjach celu publicznego
• kompatybilności postanowień Kodeksu z zawartością ustawy prawo zamówień publicznych
• określenia praw i obowiązków wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego, a w tym roli przedsiębiorcy-wykonawcy dokumentacji projektowej i przedsiębiorcy-wykonawcy robót budowlanych.
• wskazania uczestników procesów inwestycyjnych
• ustalenia trybu sprawdzania dokumentacji na różnych etapach realizacji inwestycji

 

Komentarz izby

Przekazujemy informację, że wnioski dotyczące planowania przestrzennego (punkty 12-18) podejmuje projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 11.05.2015 r., udostępniony w ramach konsultacji publicznych, przekazany do Sejmu RP w końcu sierpnia 2015 r.