IPB

USTALENIA KONFERENCJI „MIESZKALNICTWO W ROKU RODZINY”

Komunikat spotkanie z J.Palikot

14 listopada 2013 roku odbyła się w Sejmie Konferencja zorganizowana przez Kongres Budownictwa i Habitat for Humanity Poland poświęcona problemom mieszkaniowym polskich rodzin pt. „MIESZKALNICTWO W ROKU RODZINY”. W konferencji uczestniczyło 120 osób, wśród których znaleźli się wybitni eksperci, przedstawiciele samorządów, kilkadziesiąt organizacji pozarządowych, organizacje charytatywne zajmujące się bezdomnością i przedstawiciele wyższych uczelni. Gośćmi konferencji byli senatorowie (Przewodniczący Senackiej Komisji Gospodarki), posłowie (Przewodniczący Komisji Infrastruktury), Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP i przedstawiciele związków zawodowych. Na konferencję nie przybył nikt z kierownictwa resortu bezpośrednio odpowiedzialnego za złą sytuację mieszkaniową.

Zebrani bardzo krytycznie ocenili aktualną sytuację mieszkaniową polskich rodzin. Dalej zmniejszają się w stosunku do potrzeb samorządowe zasoby mieszkaniowe dla najuboższych rodzin (mieszkania komunalne i socjalne), nie ma kompleksowego programu, ani żadnej skutecznej długofalowej polityki rządowej w zakresie budowy mieszkań na wynajem, przeciwnie trwa gwałtowny spadek budowy mieszkań na wynajem o tanich czynszach w spółdzielniach mieszkaniowych i towarzystwach budownictwa społecznego.  Zebrani negatywnie ocenili niedawno ogłoszony program stworzenia Funduszu Mieszkań na Wynajem, który przewiduje zakupu za kwotę 5 miliardów złotych 20 tysięcy mieszkań developerskich na wynajem. Program ten jest z punktu widzenia finansowego i społecznego wysoce nieefektywny.  W międzyczasie bez żadnej reakcji ze strony rządu w ciągu dwudziestu lat rozsprzedano za bezcen około milion mieszkań komunalnych.

Badania CBOS wykonane na zlecenie organizatorów konferencji w sierpniu tego roku, wykazały że ponad 52% badanych zalicza brak perspektyw mieszkaniowych do głównych problemów , a ponad 72% uznało, że jest to zasadnicza przyczyna pogłębiającego się kryzysu demograficznego. Z kolei OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) w swoim raporcie z maja br. stwierdziła, że polskie „warunki mieszkaniowe” plasują nas na przedostatnim miejscu wśród 34 stowarzyszonych państw  europejskich. W referatach
i wystąpieniach wygłoszonych na Konferencji podkreślano, że przyczyną bardzo złej sytuacji mieszkaniowej Polaków są wieloletnie zaniedbania kolejnych rządów, brak długofalowej polityki mieszkaniowej i lekceważenie tych spraw przez polityków. Bardzo zła ocena pracy Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w zakresie poprawy sytuacji mieszkaniowej Polaków wynika głównie z niedoceniania tych spraw przez szefa resortu oraz zmarginalizowanie problemu budownictwa w molochu jakim jest resort infrastruktury. Konieczne są natychmiastowe działania w celu  zatrzymania pogłębiającego się kryzysu mieszkalnictwa w naszym kraju i w tym celu zebrani uznali za niezbędne:

1. Pilne przystąpienie do przygotowania aneksu do Raportu Polska 2030, w którym prawie całkowicie pominięto problemy mieszkaniowe. Prezes Rady ministrów rekomendując kilka lat temu Raport podkreślał jego kluczowe znaczenie dla rozwoju cywilizacyjnego Polski. Tym bardziej nie może w nim zabraknąć we właściwym wymiarze spraw mieszkaniowych. Dotychczasowe wystąpienia w tej sprawie do rządu nie doczekały się pozytywnej odpowiedzi. Rozpoczęcie prac nad przygotowaniem  aneksu będzie dowodem  woli politycznej rozwiązania problemów mieszkaniowych.
2. Pilne rozpoczęcie prac nad przygotowaniem długookresowego, Narodowego Programu Mieszkaniowego w randze ustawy, co wyeliminuje nieustające zmiany koncepcji programów sektorowych zależnie od bieżących potrzeb politycznych i subiektywnych poglądów kolejnych ministrów finansów (kadencyjność władz). W programie należy umieścić konkretne „programy sektorowe” z podaniem odpowiedzialnych za ich przygotowanie i realizację, terminy wykonania poszczególnych zadań i środki budżetowych na te cele w transzach rocznych. Program winien objąć zasadnicze fazy realizacji inwestycji mieszkaniowych, od etapu przygotowania terenów, ich pozyskiwania i uzbrojenia aż do etapu eksploatacji. Prawo winno zapewnić samorządom zysk z renty planistycznej, w celu stworzenia podaży korzystnie zlokalizowanych i tanich terenów do budowy nowych osiedli. Program powinien zapewnić odpowiedni standard nowych osiedli mieszkaniowych, zwłaszcza infrastrukturę transportową oraz podstawowe usługi. Obecnie obowiązujący program rządowy w części wykonawczej nie uwzględnia opinii ekspertów i nie spełnia roli dyscyplinującej działania rządu. Program od jego uchwalenia w 2011 roku nie jest realizowany zapewne z powodu niskiej rangi (jest to program rządowy a nie ustawa).
3. Integralną częścią Narodowego Programu Mieszkaniowego powinien być kompleksowy program budowy mieszkań na wynajem. W ramach tego programu należy pilnie przywrócić dobre warunki funkcjonowania spółdzielczości mieszkaniowej, szczególnie lokatorskiej (dostęp do tanich kredytów, poszanowanie dla samorządowych ustaleń i gospodarki zasobami). W okresie 23 lat  budownictwo spółdzielcze spadło ponad 20 razy, a za rządów obecnej koalicji dodatkowo ponad 2 razy.  Podobnie konieczne jest zaniechanie wyniszczających działań w stosunku do Towarzystw Budownictwa Społecznego, które wybudowały dotychczas 100 tysięcy mieszkań na wynajem. Konieczne jest również stworzenie dobrych regulacji prawnych dla rozwoju prywatnego budownictwa mieszkań na wynajem, wymaga to jednak zmiany ustawy o ochronie praw lokatorów. Należy wyeliminować polityczne wymuszanie prywatyzowania zasobów mieszkaniowych w spółdzielczości mieszkaniowej, TBS i mieszkań komunalnych w zasobach samorządowych. Konieczne jest przywrócenie poszanowania autonomii organizacji spółdzielczych, prawa do ich samorządności i niezależności, a także stwarzać warunki do swobodnego rozwoju spółdzielni w  gospodarce rynkowej.
4. Należy rozważyć przywrócenie do życia Krajowego Funduszu Mieszkaniowego, którego działalność dobrze się przysłużyła budownictwu mieszkaniowemu i który w momencie likwidacji zaczynał być samowystarczalny.
5. W okresie minionych24 lat aż 8 razy zmieniano w sposób zasadniczy organizację instytucji centralnych zajmujących się budownictwem, w tym budownictwem mieszkaniowym co jest precedensem w skali europejskiej. Jest to jedna z zasadniczych przyczyn pogłębiającego się kryzysu mieszkaniowego, narastającego chaosu w zabudowie przestrzennej i przeciągających się prac nad kompleksowym uporządkowaniem ustaw dotyczących przygotowania i realizacji inwestycji. Utopienie tych spraw w molochu jakim jest obecne Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju spowoduje dalsze narastanie negatywnych zjawisk w budownictwie i gospodarce przestrzennej.

Roman Nowicki                                                                 Małgorzata Salamon

Przewodniczący                                                                 Dyrektor Krajowy
Kongresu Budownictwa                                                     Habit at for Humanity Poland