UWAGI
do projektu nowej ustawy Prawo zamówień publicznych
do wersji z dnia 12.10.2015 r. – po korektach Rządowego Centrum Legislacji
Od redakcji: publikujemy stanowisko Izby w sprawie sposobu przygotowania projektu implementacji do polskiego prawa postanowień dyrektywy Unii Europejskiej nr 2014/24/WE, dotyczącej systemu zamówień publicznych. Z wnioskiem o przeanalizowanie i uwzględnienie zgłoszone uwagi zostały przesłane do resortów zajmujących się rozwojem i problematyką budownictwa oraz do właściwych komisji sejmowych. W wersji elektronicznej wysłaliśmy także do organizacji samorządu zawodowego i gospodarczego, jak Polska Izba Inżynierów Budownictwa oraz Krajowa Izba Gospodarcza, oraz różnych organizacji niezależnych i branżowych działających na rzecz budownictwa.
- 1. Wpływ systemu zamówień publicznych na przedsiębiorczość i propozycje działań
Negatywne następstwa gospodarcze, powodowane upadłością wielu wykonawców budowlanych zamówień publicznych oraz równoległość prac nad opracowywaniem nowych regulacji prawnych, dotyczących projektu Kodeksu urbanistyczno-budowlanego i projektu nowej ustawy Prawo zamówień publicznych, wdrażającej postanowienia nowych dyrektyw Unii Europejskiej z 2014 r. w sprawie systemu zamówień publicznych – wskazują na potrzebę i uzasadniają podjęcie działań koordynacyjnych tych obydwu, istotnych regulacji prawnych, aby:
– nowa ustawa Prawo zamówień publicznych w większym stopniu niż dotychczas uwzględniała specyfikę zamawiania usług i robót budowlanych oraz realizację obiektów budowlanych, a
– nowy Kodeks urbanistyczno-budowlany regulował ustawowo także problematykę przygotowania i organizacji inwestycji realizowanych ze środków publicznych, w szczególności w ramach studiów i analiz przedprojektowych oraz określał specyficzne obowiązki inwestora tych przedsięwzięć budowlanych – dla ograniczenia podejmowania inwestycji nieuzasadnionych ekonomicznie lub źle przygotowanych i przeprowadzonych z negatywnymi następstwami dla gospodarki.
Brak wnioskowanego skoordynowania przedmiotowych regulacji prawnych będzie skutkował potrzebą odrębnego ustawowego określenia zasad przygotowania i organizacji inwestycji budowlanych, realizowanych ze środków publicznych oraz ponawianiem wniosków o odrębną regulację prawną dla systemu zamówień usług i robót budowlanych, uwzględniającą ich specyfikację.
- 2. Główne niedoskonałości obecnego systemu zamówień publicznych
Obecny system funkcjonowania publicznych zamówień budowlanego budzi wiele dyskusji i negatywnych ocen. Wynika to głównie:
2.1.Z powszechności stosowania najniższej ceny jako jedynego kryterium oceny i wyboru takiej oferty jako najkorzystniejszej.
Sytuacja nie uległa poprawie mimo wprowadzenia w 2014 r. w ustawie Prawo zamówień publicznych (Pzp), w art. 91, ust. 2a, nowej regulacji „dopuszczającej stosowanie ceny jako jedynego kryterium oceny tylko w zamówieniach, których przedmiot jest powszechnie dostępny”. Obejściem tej regulacji stało się przypisywanie przez zamawiających, w ramach oceny ofert, małych wag np. okresowi gwarancji i skróceniu czasu wykonania przedmiotu zamówienia, a dla ceny wagi ponad 90% – co oznacza, że cena dalej jest rozstrzygająca.
Przeciwdziałaniem tym praktykom, zdaniem środowiska, byłoby opracowanie i upowszechnienie przykładowych (merytorycznych) pozacenowych kryteriów oceny ofert właściwych dla poszczególnych rodzajów zamówień z metodologią sposobu ich używania oraz akceptacją przez Prezesa UZP i zaleceniem zamawiającym ich stosowania.
2.2.Przyjmowanie w zamówieniach o usługi i roboty budowlany wyłącznie procedury przetargu nieograniczonego, zasad wynagrodzenia ryczałtowego i w zasadzie wykluczenia jakichkolwiek zmian w umowach i w wynagrodzeniu wykonawcy, z równoczesnym przekazywaniem niedostatecznie precyzyjnych opisów w dokumentach przetargowych o okolicznościach, które będą mogły wpływać na cenę oferty – czyli z naruszeniem dyspozycji art. 29 ust. 1 obecnej ustawy Pzp. Równocześnie polscy zamawiający w zasadzie nie stosują trybów zamówień z prekwalifikacją oraz zamówień opcjonalnych o których w art. 35 ust. 5 obecnej ustawy, tzn. takich, które zamawiający przewiduje, że udzieli, ale może ich także nie udzielić – jeżeli nie wystąpią okoliczności, którymi wykonywanie zamówień opcjonalnych jest warunkowane. Natomiast praktyka budowlana potwierdza, że w procesie przygotowania i realizacji inwestycji budowlanych zawsze wystąpią dodatkowe okoliczności, których nie udaje się konkretnie przewidzieć i uwzględnić w dokumentach przetargowych i ofercie.
Do nowej ustawy Pzp powinni zostać precyzyjniej przeniesione dyspozycje art. 26 ust. 4 pkt. a dyrektywy 2014/24/WE w sprawie zamówień publicznych, zalecające zamawiającym stosowanie procedury konkurencyjnej z negocjacjami lub dialogu konkurencyjnego w zamówieniach obejmujących rozwiązania projektowe lub innowacyjne. Zdaniem Izby powinien być również zalecony do stosowania konkurs ograniczony, przewidywany w dyrektywie i w nowej ustawie Pzp. Ponadto zgodnie z dyspozycją art. 30 ust. 7 i 8 dyrektywy powinien zostać wprowadzony zapis o dopuszczalności prowadzenia w dialogu konkurencyjnym negocjacji z wykonawcą, w celu potwierdzenia zobowiązań finansowych i innych – przed sfinalizowaniem warunków umowy, oraz zgodnie z ust. 8, o możliwości przewidywania przez zamawiających nagrody lub płatności dla uczestników dialogu.
Przeciwdziałaniem na ułomności funkcjonowania systemu budowlanych zamówień publicznych byłoby opracowanie i upowszechnienie stosowania „Podręcznika dobrych praktyk” w zamówieniach budowlanych wraz z przykładowymi wzorami umów, właściwych dla zamówień o wykonanie: prac projektowych, robót budowlanych i dla systemu „projektuj i buduj”, albo zalecenie stosowania wzorców FIDIC, z ograniczeniem ingerencji zamawiających w zmiany klauzul.
Niezbędne jest również w zamówieniach budowlanych wdrożenie i przewidywanie stosowania zamówień opcjonalnych, ich uwzględnianie w dokumentach przetargowych i wykorzystywanie jako sposób na bezkonfliktowe przeciwdziałanie ryzykom jakie występują w procesie inwestycyjno-budowlanym. Ryzyka te zostały wyspecyfikowane w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 11.02.2015 r. w sprawie rodzajów ryzyka oraz czynników uwzględnianych przy ich ocenie (Dz. U. z 2015 r., poz. 284). Rozporządzenie odnosi się wprost do realizacji przedsięwzięć publiczno-prywatnych (ppp). Określone w tym rozporządzeniu ryzyka budowy, jako związane z przygotowaniem i realizacją przedsięwzięć, są właściwe także dla klasycznego systemu realizacji budowlanych zamówień publicznych. W rozporządzeniu wymieniono 20 ryzyk budowy.
W nowej ustawie Pzp powinny zostać doprecyzowane zasady korzystania z zamówień opcjonalnych, łącznie z zamieszczeniem definicji tych zamówień. Zamieszczenie w nowej ustawi tylko obecnej regulacji w tym zakresie nie rokuje poprawy, bo dotychczasowa regulacja nie funkcjonuje.
Doprecyzowanie w nowej ustawie Pzp zasad korzystania z zamówień opcjonalnych będzie również przeciwdziałać obecnym praktykom zamawiających przenoszenia na wykonawcę wszystkich ryzyk, które mogą zdarzyć się podczas realizacji procesu inwestycyjno-budowlanego. To właśnie zamówienia z prawem opcji powinny być mechanizmem zapewniającym pokonywanie ryzyk. Jeżeli wystąpią okoliczności określone w dokumentach przetargowych i w umowach, to:
– zamawiający będzie miał pewność, że wykonawca zrealizuje wynikający ze zmiany nowy zakres zamówienia, a
– wykonawca będzie pewny, że za wykonywany nowy zakres otrzyma wynagrodzenie, według zasad określonych w dokumentach przetargowych i w umowie.
2.3.Zgłaszanie w ofertach przez potencjalnych wykonawców cen za wykonanie przedmiotu na poziomie zaledwie 20÷50%, a nawet ok. 10% szacunkowej wartości zamówienia – określonej przez zamawiającego na podstawie wskaźników dla zamówień budowlanych, zawartych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 18.05.2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym – Dz. U. z 2004 r., poz. 1389.
Niejednokrotnie oferty z zaniżonymi cenami są akceptowane przez zamawiających, mimo że finalnie niosą one wiele negatywnych następstw dla gospodarki w zakresie obniżania jakości, a nieraz także upadłości wykonawców.
W ocenie Izby przeciwdziałaniem takim działaniom byłoby, dla inwestorów publicznych zamówień budowlanych, wprowadzenie obowiązku zamieszczania na Portalu UZP lub w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) sprawozdania (informacji) zawierającej zestawione porównawczo dane o zamówieniu, z etapu:
– specyfikacji istotnych warunków zamówienia,
– wyboru oferty i podpisanej umowy,
– po zrealizowaniu przedmiotu zamówienia,
a dotyczących:
- podstawowych parametrów charakteryzujących przedmiot zamówienia,
- trybu postępowania, kryteriów oceny ofert, wykonawcy i jego wynagrodzenia określonego w umowie oraz okresu wykonywania,
- ewentualnych zmian, ich ilości, wartości i powodów ich wprowadzenia,
- ewentualnych procesach sądowych, ich przedmiocie i sumach spornych oraz rozstrzygnięciach sądowych, jeżeli już zostały wydane.
Dane z takich sprawozdań stanowiłyby doskonały materiał informacyjny dla organizatorów i uczestników postępowań o rynkowych danych podobnych zamówień. Wpłynęłoby to korzystnie na efektywność gospodarczą przyszłych zamówień. Równocześnie stanowiłoby przekazanie społeczeństwu informacji o wynikach zamówienia na jego finiszu. Obecnie występuje brak takich finalnych informacji. Ponadto mobilizowały zamawiających do starannego działania.
2.4.Unikanie przez zamawiających stosowania wielokryteryjnej oceny ofert, mimo ustawowego obowiązku takiej oceny.
Zdaniem Izby wynika to z następujących powodów:
v obaw, że zastosowanie innych kryteriów oceny, jeszcze do tego „niewymiernych”, będzie budzić różne podejrzenia organów kontrolnych. Natomiast stosowanie najniższej ceny eliminuje takie podejrzenia, ale jest działaniem, niestety tylko pozornym, na rzecz oszczędnego wydatkowania środków publicznych,
v wymyślenie merytorycznych (pozacenowych) kryteriów ocen wymaga określonej wiedzy, a ponadto może wydłużać proces oceny ofert i wymagać zatrudnienia odpowiednich specjalistów, a także zaskutkować zgłoszeniem odwołań.
W dotychczasowych działaniach w sprawie wdrożenia wielokryteryjnej oceny ofert UZP ograniczył się do upublicznienia w 2012 r. ogólnych informacji i zasad stosowania pozacenowych kryteriów oceny ofert.
W ocenie Izby niezbędne jest opracowanie i upowszechnienie propozycji pozacenowych (merytorycznych) kryteriów oceny ofert, akceptowanych i poleconych przez UZP, właściwych dla poszczególnych rodzajów zamówień. Izba dysponuje propozycjami pozacenowych kryteriów oceny ofert od 2012 r. – w odniesieniu do zamówień o prace projektowe. Niestety nie uzyskały one akceptacji UZP i nie weszły do stosowania.
2.5.Brak ustawowego określenia zasad przygotowania i organizacji inwestycji budowlanych realizowanych ze środków publicznych, w szczególności obowiązku wykonywania prac studialno-przedprojektowych i analiz inwestorskich dotyczących wyboru najkorzystniejszego wariantu rozwiązania oraz oceny ekonomicznej (finansowej) celowości realizacji inwestycji, a także zasad organizacji i zarządzania procesem inwestycyjno-budowlanym – przed zamówieniem dokumentacji projektowej.
Brak etapu studiów i analiz przedprojektowych skutkuje podejmowaniem inwestycji bez oceny ich celowości ekonomicznej lub o nieracjonalnej wielkości, albo programie. W związku z brakiem takich studiów w inwestycjach budowlanych nie będą również realizowane dyspozycje art. 56 nowej ustawy Pzp.
Zdaniem Izby niezbędne jest uwzględnienie w projekcie Kodeksu urbanistyczno-budowlanego i w nowej ustawie Pzp odpowiednich regulacji dotyczących zasad przygotowania i organizacji budowlanych inwestycji publicznych. Do wykorzystania jest Projekt celowy p.t. Krajowy system zarządzania budowlanymi przedsięwzięciami inwestycyjnymi finansowanymi z udziałem środków publicznych i pomocowych Unii Europejskiej. Projekt celowy wykonała Politechnika Warszawska, a jest on dostępny w byłym Min. Infrastruktury
Dla zrealizowania tych potrzeb niezbędne jest w projekcie Kodeksu urbanistyczno-budowlanego lub w nowej ustawie Pzp zamieszczenie uregulowań nakładających na inwestorów budowlanych, wydatkujących środki publiczne, obowiązku:
– wykonywania odpowiednich studiów i analiz przedprojektowych, dotyczących wyboru najkorzystniejszego wariantu realizacji inwestycji,
– określania kosztów inwestycji na każdym etapie jej przygotowania,
– sporządzania oceny ekonomicznej (finansowej) zamierzenia budowlanego z oszacowaniem ryzyka kosztów i korzyści oraz określeniem innych istotnych parametrów ekonomiczno-technicznych,
– opracowania budżetu inwestycji – inwestorskiego preliminarza kosztów realizacji inwestycji,
– opracowania ogólnego programu i harmonogramu przeprowadzenia procesu inwestycyjnego i realizacji inwestycji, z określeniem podstawowych czynności, sposobu ich realizacji oraz terminów wykonania,
– bieżącej kontroli przebiegu realizacji ogólnego programu i harmonogramu przeprowadzenia procesu inwestycyjnego i realizacji inwestycji oraz zgodności wydatków z planowanym budżetem inwestycji,
– rozliczenia końcowego wykonanej inwestycji z oceną uzyskanych efektów i wnioskami wynikającymi z realizacji.
Ponadto w odpowiedniej ustawie powinna być zawarta delegacja, zobowiązująca ministra właściwego do spraw budownictwa, do ustalenia w rozporządzeniach:
– metodyki wykonywania studiów i analiz przedprojektowych (etap programowania),
– wykonywania ocen ekonomiczno-finansowych programowanej inwestycji z odpowiednim oprogramowaniem komputerowym,
– wykazu inwestycji, dla których te analizy i opracowania powinny być wykonywane,
– nazw opracowań przedprojektowych i stadiów dokumentacji projektowej, ich przeznaczenia i przykładowej (ramowej) zawartości merytorycznej,
– nazw opracowań kosztorysowych, właściwych poszczególnym stadiom dokumentacji projektowej, ich przeznaczenia i wskazania podstaw cenowych ich sporządzania,
– zasad sporządzania ogólnego programu i harmonogramu przeprowadzenia procesu inwestycyjnego i uzyskania wymaganych akceptacji podstawowych parametrów programowo-funkcjonalnych, kosztowych i realizacyjnych inwestycji oraz zarządzania procesem inwestycyjno-budowlanym.
- 3. Uwagi ogólne do projektu nowej ustawy Prawo zamówień publicznych
3.1.Nowa ustawa Pzp to bardzo ważna regulacja dla polskiej gospodarki. Jej przepisy obejmują szeroki krąg osób, organów, instytucji, zamawiających, wykonawców i organizatorów oraz uczestników postępowań o zamówienia publiczne. Ustawa jest obszerna, skomplikowana i trudna w odbiorze. W ocenie Izby ułatwieniem w korzystaniu z tej istotnej regulacji byłoby:
– zamieszczenie na początku ustawy jej spisu treści, oraz ogłoszenie tekstu uchwalonej ustawy wraz z Uzasadnieniem, omawiającym w sposób przystępny zasady nowej regulacji,
– wydanie przez UZP uszczegółowionego Komentarza do nowej ustawy,
– udostępnienie podręczników dobrych praktyk i przykładowych (wzorcowych) dokumentów przetargowych oraz przykładowych kryteriów (pozacenowych) oceny ofert – właściwych dla poszczególnych rodzajów zamówień.
3.2.Wersja projektu ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 12.10.2015 r., tj. po dyskusjach i uzupełnieniach w ramach prac w Rządowym Centrum Legislacji jest znacznie lepsza od wersji poprzedniej z dnia 14.07.2015 r. Natomiast analiza porównawcza aktualnie obowiązującej ustawy Prawo zamówień publicznych z wersją nowej regulacji z 12.10.2015 r. wskazuje, że w projekcie nowej regulacji pominięto kilka korzystnych regulacji, zawartych w obowiązujących przepisach – nie zamieszczając w Uzasadnieniu do nowej ustawy – wyjaśnień o przyczynach wyeliminowania dotychczasowych dobrych regulacji.
W ocenie Izby powinno się rozważyć przeniesienie z obecnej ustawy do nowej regulacji niektórych regulacji, które sprawdziły się i byłoby korzystne aby zostały zawarte także w nowej ustawie Pzp. Propozycje w tej sprawie zostały zawarte w Uwagach szczegółowych.
- 4. Uwagi szczegółowe
4.1.Powinno się utrzymać dotychczasową definicję zamówień publicznych zawartą w art. 2 pkt. 13 obecnej ustawy – aby było jednoznaczne, że zamówienia publiczne to świadczenia odpłatne. Pozwala ona ograniczać różne działania zamawiających żądania świadczeń nieodpłatnych, np. udziału przedstawicieli wykonawców w dialogu konkurencyjnym i innych, dodatkowych świadczeń pominiętych w dokumentach przetargowych, wymagania szczegółowych ofert od wszystkich zgłaszających się zamiast od wykonawców, wybranych w ramach wstępnej selekcji itp. czyli bezzasadnie zwiększających koszty funkcjonowania u wielu wykonawców.
4.2.Ad art. 11, który dotyczy słowniczka ustawy. W ocenie Izby niezbędne jest zamieszczenie w ustawie definicji zamówień z opcją lub definicję prawa opcji, z wyraźnym rozstrzygnięciem jakich rodzajów zamówień one dotyczą. Szczególnie korzystne byłoby aby można je stosować w zamówieniach budowlanych o czym mowa, ale tylko w Uzasadnieniu (str. 22). Natomiast w słowniczku (art. 11 pkt. 30) projektu ustawy wymieniono tylko zamówienia na dostawy, które mogą obejmować dodatkowo rozmieszczenie lub instalację. Zapis ten nie jest jednoznaczny. Izba wnioskuje aby zamówienia opcjonalne były dopuszczalne zarówno w zamówieniach o prace projektowe, jak również w zamówieniach o wykonanie robót budowlanych.
4.3.W nowej ustawie Pzp występują zamówienia związane ze wznowieniem. Powinno się doprecyzować pojęcie zamówień, które będą traktowane jako wznowienie.
4.4.W słowniczku ustawy, powinna zostać zamieszczona również definicja konkursu ograniczonego, który ze względu na jego cechy powinien stać się racjonalną procedurą w zamówieniach intelektualnych, pozwalającą na wybór wykonawcy o wymaganych i potwierdzonych w praktyce kwalifikacjach zawodowych.
4.5.Niezbędne jest również doprecyzowanie w nowej ustawie, że wybranego w konkursie ograniczonym wykonawcę zamawiający zaprasza do negocjacji w trybie negocjacji bez ogłoszenia – w zakresie doprecyzowania szczegółowych warunków realizacji przedmiotu zamówienia i umowy.
4.6.Powinno się również przewidzieć w ustawie dla tej procedury możliwość zwrotu kosztów sporządzenia koncepcji projektu w równej wysokości wszystkim uczestnikom konkursu ograniczonego – z uwarunkowaniem przekazania przez wykonawców praw autorskich na wykorzystanie dobrych pomysłów zawartych w ich opracowaniach – w ramach dokumentacji projektowej i realizacji obiektu przez wykonawcę wybranego w postępowaniu oraz uwzględnienia tych nowatorskich pomysłów w kryteriach oceny ofert. Wpłynęłoby to na wzrost nowoczesności realizowanych obiektów budowlanych i zwiększenie wdrażania do gospodarki rozwiązań nowatorskich.
4.7.W art. 6 ust. 1 pkt. 2a, projektu ustawy mowa jest o „usługach arbitrażowych lub pojednawczych” jako wyłączonych z rygorów nowej ustawy Pzp. W ocenie Izby byłoby korzystane aby także w zamówieniach publicznych, w szczególności w zamówieniach o prace projektowe oraz o wykonanie robót budowlanych, można było stosować procedury polubownego rozstrzygania sporów, a przynajmniej był obowiązek dla stron umowy przeprowadzenia negocjacji z udziałem rozjemcy oraz próby polubownego rozwiązania sporu – przed skierowaniem sprawy do rozstrzygnięć w postępowaniu sądowym lub arbitrażowym.
W ustawie Pzp powinno być upoważnienie dla właściwego ministra do wydania wytycznych (lub rozporządzenia) określających szczegółowo procedurę postępowania negocjacyjnego, obowiązki stron, wymagania kwalifikacyjne dla rozjemcy, zasady i wysokość odpłatności za te postępowania, sposób zapisywania tego w umowach i inne zagadnienia.
4.8.Jako słuszną i korzystną ocenia się dyspozycję zawartą w art. 29 nowej ustawy Pzp. Dopuszcza ona stosowanie także w Polsce technologii elektronicznej BIM (Building Information Modeling – modelowania informacji o obiekcie), stosowanej w niektórych krajach i wdrażanej w wielu krajach europejskich, zapewniającej znaczne usprawnienie funkcjonowania procesu inwestycyjno-budowlanego i zmniejszającej straty w budownictwie w granicach 20÷30%. Wynika to z informacji angielskich gdzie ta technologia stanie się obowiązkowa do stosowania w zamówieniach publicznych już w 2016 r. BIM służyć będzie inwestorom, projektantom i wykonawcom robót budowlanych. Jej stosowanie wymagać będzie wzajemnej współpracy i współdziałania wszystkich uczestników procesu inwestycyjno-budowlanego, tj. zamawiającego, projektanta i wykonawcy robót budolwanych. W polskich warunkach zamówień publicznych może to budzić różne podejrzenia o zmowy i działania ograniczające konkurencję. W ocenie Izby w nowej ustawie Pzp niezbędne jest prawne uregulowanie tych problemów.
Natomiast dla wdrożenia technologii BIM konieczne są również działania ministra właściwego do spraw budownictwa. Wnioski w tej sprawie były przekazywane do Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Budowlanego oraz dwukrotnie do Ministra Infrastruktury i Rozwoju. Niestety pozytywne decyzje o wdrożeniu technologii BIM nie zostały podjęte.
Dla wdrożenia technologii BIM niezbędne jest:
– uznanie programu wdrożenia BIM za program ogólnokrajowy i powołanie pełnomocnika Resortu sterującego jego wdrożeniem,
– opracowanie szczegółowego programu wdrożenia i zabezpieczenie odpowiednich środków finansowych w latach 2016-2020,
– w projekcie Kodeksu budowlanego lub w ramach nowelizacji Prawa budowlanego albo Prawa zamówień publicznych – zamieszczenie delegacji upoważniających ministra właściwego ds. budownictwa, do wydania rozporządzeń określających:
- procedurę i sposób wdrożenia technologii BIM,
- jednolite nazewnictwo dokumentów i opracowań, którymi powinien dysponować inwestor publiczny w całym procesie inwestycyjno-budowlanym, z określeniem ich ramowego zakresu oraz do czego służą (standaryzacja dokumentów),
- jednolitą klasyfikację robót budowlanych i ich opisów w oparciu o definicję robót podstawowych lub podjęcie rozstrzygnięcia o przyjęciu także w Polsce, jako obowiązującej klasyfikacji anglosaskiej omnieclass i właściwych jej opisów robót – która najlepiej spełnia wymagania technologii BIM,
- metodologię liczenia kosztów z całego cyklu życia obiektów budowlanych właściwych dla Polski, ze wskazaniem podstaw i z jakich źródeł należy pobierać odpowiednie dane dla tych obliczeń.
4.9.Ad art. 31 pkt. 3. Wnioskuje się w zakończeniu pkt 3 dodanie tekstu uzupełniającego: oraz zwrotu opracowań konkursowych lub innych opracowań projektowych wymaganych w ofertach. Natomiast na końcu tekstu tego artykuły dopisać tekst: i ochronę praw autorskich.
4.10. Ad art. 46 ust. 5 Ocenia się jako słuszną regulację dopuszczającą powołanie podmiotów wykonujących funkcję centralnej jednostki zakupowej. Szczególnie potrzebne i celowe byłyby takie podmioty w województwach lub dla kilku powiatów, obsługujące potrzeby zakupowe dla tych obszarów – w szczególności dla zamówień budowlanych.
4.11. Ad art. 56, który dotyczy obowiązków przygotowania przedmiotu zamówienia przed wszczęciem postępowania o zamówienie publiczne. Jest to nowa i bardzo potrzebna regulacja prawna. Aby mogła ona prawidłowo funkcjonować w zamówieniach budowlanych niezbędne jest, zdaniem Izby, spełnienie wymagań szczegółowo omówionych w Uwagach ogólnych pkt. 2.5, dotyczących wykonywania studiów i analiz przedprojektowych.
4.12. Izba ponownie przekazuje uwagę o wadliwości w projekcie ustawy Pzp redakcji art. 63 ust. 2. Regulacja ta zawiera 12 punktów, które mają służyć do opisu przedmiotu zamówienia na roboty budowlane. Według dotychczasowych regulacji do opisu przedmiotu zamówienia na roboty budowlane służyła dokumentacja projektowa. Jej szczegółowy zakres określa rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego – tekst jednolity – Dz. U z 2013 r., poz. 1129.
Nie ma uzasadnienia i potrzeby rezygnacji w Polsce z utrwalonego już porządku prawnego i zasad opisu przedmiotu zamówienia na roboty budowlane.
Natomiast w ocenie Izby, wyspecyfikowane w 12 pkt. przesłanki wymagań mogłyby być właściwe dla zamówień o prace projektowe. Ale wymagania dla tego rodzaju zamówień precyzyjniej zapisane zostały w ustawie Prawo budowlane i w odpowiednich przepisach techniczno-budowlanych. W świetle powyższego wyjaśnienia możnaby dyspozycje ust. 2 skreślić. Ewentualnie możnaby odnieść je jako wspomagające, dla zamówień w systemie „projektuj i buduj”, ale wówczas wątpliwe staje się funkcjonowanie programu funkcjonalno-użytkowego, którego zakres również został utrwalony w polskiej praktyce gospodarczej.
4.13. Ad art. 82 ust. 3 Proponuje się w tekście tej regulacji dopisać konkurs ograniczony. Także w art. 87 ust. 1 powinno się dodatkowo uzupełnić tekst o konkurs ograniczony.
4.14. Ad art. 106 ust. 2 Aby rachunek kosztów cyklu życia mógł funkcjonować w zamówieniach budowlanych niezbędne jest opracowanie i ustalenie metodologii liczenia kosztów cyklu życia obiektów budowlanych – przez ministra właściwego ds. budownictwa. Wniosek taki zgłoszony został w ramach przygotowań do wdrożenia technologii BIM w Polsce – co omówiono w pkt. 4.7. Uwag szczegółowych.
4.15. Ad art. 186 ust. 1, który dotyczy konkursu. Wnioskuje się następujące brzemiennie ust. 1:
„Konkurs jest procedurą umożliwiającą zamawiającemu nabycie planu lub projektu wybranego przez sąd konkursowy po przeprowadzeniu postępowania konkursowego z przyznaniem lub bez przyznania nagród, albo ze zwrotem kosztów wykonania, w szczególności w dziedzinie urbanistyki, planowania przestrzennego, architektury, projektów inżynieryjnych oraz inżynierii finansowej lub przetwarzania danych.
4.16. Ad art. 187 ust. 1 pkt. 1 Proponujemy w zakończeniu tekstu pkt. 1 dodanie tekstu: albo zwrot kosztów wykonania pracy konkursowej. Jest to potrzebne i zasadne w szczególności w konkursie ograniczonym.
4.17. Ad art. 192 ust. 2 Byłoby korzystnie aby w zakończeniu regulacji dodać tekst: a w konkursie ograniczonym nie mniej niż 3 uczestników.
4.18. Ad art. 196 Proponuje się uzupełnić powołanie po art. 187 także o art. 192 ust. 1, aby było jednoznaczne, że w konkursie ograniczonym można było także zapraszać zwycięzcę konkursu do negocjacji w trybie negocjacji bez ogłoszenia.
4.19. Ad art. 205 ust. 2 Wymaga zmiany zapis zawarty w tej dyspozycji, aby wynikało z niej jasno, że dla umów o wykonanie prac projektowych i świadczenie nadzoru autorskiego w okresie wykonywania robót budowlanych – 4 letni okres trwania umowy może być za krótki. Okres związania umową w tych zamówieniach powinien być wydłużony do ok. 6 lat. Natomiast zaproponowana redakcja w tej normie prawnej będzie budzić wątpliwość w praktyce ze względu na różne rozumienie świadczeń okresowych – czy dotyczy to świadczeń powtarzanych w określonym okresie, czy świadczeń o określonym czasie trwania.
Także 3 letni okres od udzielenia zamówienia podstawowego, o którym mowa w art. 62 ust. 1 pkt. 10 nowej ustawy, będzie za krótki dla zamówień opcjonalnych, których potrzeba wykonania przez projektantów może wyniknąć w okresie wykonywania robót budowlanych oraz w końcowej ich fazie – jako związanych z uzyskaniem pozwolenia na użytkowane. Bezpieczny byłby okres 6 lat.
4.20. Ad art. 214, który dotyczy zmian w umowie. Ocenia się za korzystne znaczące poszerzenie przesłanek i okoliczności zmian w umowach w stosunku do dotychczasowych regulacji prawnych.
4.21. W nowej ustawie Pzp pominięto dotychczasową regulację, zawartą w art. 179 ust. 2 obecnej ustawy, przyznającą środki ochrony prawnej, wobec wadliwości dokumentów przetargowych, organizacjom samorządu gospodarczego i zawodowego, grupującym potencjalnych wykonawców zamówień publicznych. W nowej ustawie brak tej regulacji. W Uzasadnieniu do projektu ustawy nie wyjaśniono przesłanek powyższego pozbawienia tych organizacji uczestniczenia w postępowaniach odwoławczych. Jako organizacja samorządu gospodarczego, grupująca firmy projektowe i inżynierskie w Kraju, jesteśmy zainteresowani zachowaniem dotychczasowych uprawnień w sprawie zamówień publicznych.
4.22. Zdaniem Izby, w nowej ustawie Pzp powinien znaleźć się przepis umożliwiający zamawiającemu zawarcie umowy o wykonanie przedmiotu zamówienia z wykonawcą, który był uczestnikiem postępowania, złożył prawidłową ofertę, która uzyskała drugie miejsce w rankingu oceny ofert – w przypadku gdy wykonawca, którego oferta została oceniona jako najkorzystniejsza nie jest w stanie złożyć dokumentów potwierdzających jego kwalifikowalność lub spełniających zabezpieczenie należytego wykonania umowy.
Wnioskowana regulacja pozwalałaby zawrzeć umowę bez nowego postępowania o zamówienie, w zasadzie bez znacznego obniżenia poziomu jakości wyboru wykonawcy i bez opóźnień terminowych wykonania przedmiotu zamówienia, w zasadzie na pierwotnych warunkach realizacji zamówienia.
4.23. Korzystne byłoby aby do nowej ustawy Pzp zotały wprowadzone regulacje dotyczące:
– stosowania zaliczek dla wykonawców prac projektowych, a w szczególności gdy ten wykonawca za zamawiającego organizuje i musi zapłacić za wykonanie aktualizacji map do celów projektowych, badań geotechnicznych i innych świadczeń realizowane przez podwykonawców,
– zalecenia zamawiającym płatności za wykonane i przekazane opracowania, a nie płatności łącznej, tj. po wykonaniu całego przedmiotu zamówienia, co niektórzy zamawiający stosują obecnie. Takie działania oznaczają przeniesienie na wykonawcę kosztów finansowania w okresie wykonywania przedmiotu zamówienia,
– wyłączenia spod rygorów ustawy Pzp wykonywania opracowań związanych z planowaniem i zagospodarowaniem przestrzennym. W ocenie Izby wykonywanie opracowań planistycznych to praca ciągła, powiązana z kadencyjnością samorządów terytorialnych i ich programów rozwojowych. Powinna ona być wykonywana przez specjalistyczne wielobranżowe jednostki wojewódzkie lub dla kilku powiatów, pracujące na zasadach budżetowych, a nie zespoły wyłonione doraźnie, przeważnie za najniższą cenę i przy małej znajomości uwarunkowań rozwojowych obszaru objętego zamówionym opracowaniem planistycznym. W efekcie opracowania planistyczne są na niskim poziomie jakościowym, co skutkuje dużą ilością specustaw i przeniesieniem obowiązku ich wykonywania na etap projektowania budowlanego, co jest niekorzystne w aspekcie środowiskowym i gospodarczym.
Ksawery Krassowski
Autor: Aleksander Krupa